Bất kể ai khi mới tiếp xúc với lập trình cũng sẽ đặt ra câu hỏi “Nên học ngôn ngữ lập trình nào trước tiên?”. Nếu tìm trong các nhóm hoặc cộng đồng developer, bạn ngay lập tức sẽ nhận được hàng ngàn câu trả lời, tuy nhiên không phải ngôn ngữ lập trình nào cũng phù hợp với bạn.

Hãy tỉnh táo để nhận ra một điều: “tín đồ” của ngôn ngữ nào thì sẽ bình chọn cho ngôn ngữ đó – thứ mà chính họ đang sử dụng hàng ngày. Thay vì nghe theo một cách cảm tính, hãy đọc bài viết này để biết:

• Top 10 ngôn ngữ lập trình đáng học nhất năm 2021 (theo khảo sát từ Stack Overflow, TIOBE, PYPL)
• Những nguồn học lập trình chất cho người mới bắt đầu

1. JavaScript – Ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất

Có vẻ như bạn không thể trở thành software developer mà không dùng đến JavaScript. Đó là lý do JavaScript nên đứng đầu tiên trong danh sách ngôn ngữ lập trình thích hợp cho người mới bắt đầu.

Theo khảo sát mới nhất trên Stack Overflow – “phao cứu sinh” của developer, JavaScript là ngôn ngữ phổ biến nhất được sử dụng rộng rãi trong vòng 8 năm qua. Số lượng developer sử dụng JavaScript tính riêng trong năm 2020 rơi vào khoảng 67.8% trong tổng số người được hỏi.

Lý do khiến JavaScript trở thành ngôn ngữ lập trình được yêu thích nhất là bởi nó thân thiện đối với hầu hết các trình duyệt web và có nhiều cú pháp linh hoạt. Dù là ngôn ngữ dành cho Front-end nhưng JavaScript vẫn được sử dụng cho Back-end thông qua Node.js

JavaScript giúp tăng độ mượt mà cho người sử dụng khi tương tác trên trang web. Cơ hội việc làm cho người học JavaScript cũng được đánh giá là rộng mở và rất tiềm năng.

Một số ưu điểm của ngôn ngữ JavaScript:

• Có thể biên dịch bằng HTML
• Dễ học hơn, nhanh hơn và nhẹ hơn các ngôn ngữ lập trình khác
• Lỗi dễ phát hiện hơn và vì vậy dễ sửa hơn
• Có thể được sử dụng để kiểm tra input và giảm thiểu việc kiểm tra thủ công khi truy xuất qua database

2. Python – Ngôn ngữ lập trình được yêu thích nhất

Theo khảo sát gần đây nhất của PYPL, Python tự hào nằm ở vị trí đầu tiên khi xét về độ nổi tiếng. Trong khảo sát của Stack Overflow, Python cũng là ngôn ngữ lập trình được yêu thích nhất.

Vì sao?

Python là ngôn ngữ thân thiện với người dùng, tất cả các cú pháp đều rõ ràng, trực quan. Ngôn ngữ này thậm chí còn được đánh giá là tương đồng với tiếng Anh, không khó để làm quen nếu bạn là người mới. Tuy nhiên, Python cũng là ngôn ngữ nổi tiếng về sự chặt chẽ, nhanh, mạnh và có mặt ở mọi hệ điều hành.

Với những ai có định hướng theo đuổi con đường trở thành Back-end developer thì Python là sự lựa chọn hoàn hảo. Đây là ngôn ngữ lập trình giúp developer có được thu nhập đứng thứ hai tại Mỹ (khoảng $107.000/năm).

Một số ưu điểm của ngôn ngữ Python:

• Cấu trúc rõ ràng, cú pháp ngắn gọn
• Tốc độ xử lý cực nhanh
• Có trên tất cả các nền tảng hệ điều hành từ UNIX, MS – DOS, Mac OS, Windows và Linix…
• Tương thích mạnh mẽ với Unix, hardware, thirt-party software với số lượng thư viện khổng lồ (400 triệu người sử dụng)

3. C/C++ – Ngôn ngữ lập trình nổi tiếng nhất

“Old is gold” – “cũ nhưng vẫn còn nguyên giá trị”, ngôn ngữ lập trình C đã chứng minh câu nói này là hoàn toàn chính xác.

Chỉ tính riêng khảo sát của TIOBE năm 2021, C với lượt bình chọn lên đến 14.32% đã lọt top #1 các ngôn ngữ lập trình đáng học nhất. So sánh với năm 2020, khi ngôn ngữ lập trình C chỉ nằm tại vị trí thứ 2, thì đây quả là một bước tiến vượt bậc.

Ra mắt vào cuối năm 1970, C đã mang đến đóng góp mạnh mẽ cho nền lập trình trên toàn thế giới. Ngôn ngữ C là nguồn cảm hứng cho sự ra đời của nhiều ngôn ngữ khác, bao gồm Java, C#, Objective-C…

Thậm chí cho đến tận bây giờ, mỗi khi cần xây dựng một ứng dụng high-performance thì C vẫn là sự lựa chọn đầu tiên.

C++ là ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng được phát triển dựa trên C. Đó cũng chính là lý do giúp nó vượt mặt các ngôn ngữ khác để trở thành sự lựa chọn khi developer muốn thiết kế các ứng dụng cấp cao. 

Có một khoảng thời gian, người ta cho rằng C++ sẽ sớm bị lãng quên nhưng thực tế là nó vẫn đang tồn tại và có những bước tăng trưởng đáng kể. C++ thường được dùng để phát triển các ứng dụng ảo VR, gaming, đồ họa máy tính… 

Một số ưu điểm của ngôn ngữ C/C++:

• Tính tương thích cao
• Cú pháp rất sát với suy nghĩ logic, do đó việc viết code khá nhanh chóng và đơn giản
• Đa mô hình và có nhiều thư viện (tính năng gần giống với các plug-in)

4. Java

Nếu có ai hỏi tại sao lại chọn Java thì câu trả lời là: “viết một lần, chạy mọi nơi”. Code Java làm việc lý tưởng trên tất cả các thiết bị và hệ điều hành, miễn là được cài đặt Java Runtime Enviroment. Dựa trên khảo sát gần đây nhất từ PYPL và TIOBE thì Java vẫn là một trong các ngôn ngữ lập trình được yêu thích nhất.

Học Java rất dễ dàng mà lại không mất bất kì chi phí nào. Cộng đồng người dùng hùng mạnh cả về số lượng và chất lượng. Bạn sẽ không bao giờ có cảm giác mình bị bỏ rơi.

Theo khảo sát nhanh của ITviec, tại Việt Nam, lập trình Java luôn là một trong những kĩ năng được các công ty săn đón và trả lương cao nhất. Có thể lên tới $3000 cho vị trí Senior Java Developer!

Cơ hội việc làm cho lập trình viên Java cũng hết sức phong phú với hàng trăm vị trí tuyển dụng thường xuyên, cả ở start-up lẫn các tập đoàn lớn.

Một số ưu điểm của ngôn ngữ Java:

• Java rất dễ tìm hiểu
• Java là một ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng
• Số lượng hàm dùng sẵn (API function) của Java hết sức phong phú
• Bộ sưu tập mã nguồn mở phong phú
• Các công cụ phát triển mạnh mẽ như Eclipse, Netbeans
• Java là nền tảng độc lập
• Hỗ trợ tài liệu xuất sắc – Javadocs

5. PHP

PHP (viết tắt hồi quy của Hypertext Preprocessor) là ngôn ngữ lập trình đa mục đích. Cụ thể hơn, PHP là ngôn ngữ kịch bản mã nguồn mở, chạy ở phía server và được dùng để tạo ra các ứng dụng web. Mã lệnh PHP có thể được nhúng vào trong trang HTML một cách dễ dàng, nhờ sử dụng cặp thẻ PHP.

Ban đầu, PHP chỉ với 1 mục đích duy nhất là theo dõi truy cập đến trang cá nhân của Rasmus (người tạo ra ngôn ngữ PHP). Nhưng tính đến nay, có 83% trong tổng số hơn 10 triệu web trên thế giới đều sử dụng PHP.

Hạn chế của PHP là cấu trúc của ngữ pháp không được gọn gàng, đẹp mắt như những ngôn ngữ khác và PHP chỉ có thể hoạt động trên các ứng dụng trong web. Đó là lý do PHP yên vị ở vị trí thứ 5.

Một số ưu điểm của ngôn ngữ PHP:

• Sử dụng miễn phí
• Cấu trúc đơn giản
• Thư viện phong phú, cộng đồng hỗ trợ mạnh mẽ
• Cơ hội việc làm cực lớn, mức lương khá cao

6. Swift

Swift là ngôn ngữ lập trình tổng hợp và đa mục đích với mã nguồn mở, dùng để phát triển các ứng dụng iOS hoặc Mac OS.

Thiết kế của ngôn ngữ lập trình Swift chịu ảnh hưởng nhiều từ Python và Ruby – rất thân thiện và tạo cảm giác vui vẻ cho người sử dụng. 

Mặc dù phát triển dựa trên cấu trúc của Objective-C nhưng Swift được đánh giá là nhanh hơn, an toàn hơn, dễ đọc và dễ debug.

Không giống như Objective-C, Swift yêu cầu ít code hơn. Việc chuyển đổi những công nghệ sử dụng JavaScript, Java, C#… sang Swift không gặp bất kì trở ngại nào.

Hạn chế khi muốn trở thành Swift developer là bạn khó có thể học hỏi từ những tài năng xung quanh mình. Vì hầu hết họ đều theo đuổi những ngôn ngữ lập trình khác. Khảo sát gần đây cho thấy, chỉ có 8.1% trong tổng số 78.000 người phản hồi nói rằng họ đang sử dụng Swift.

Do cập nhật thường xuyên nên mỗi bản phát hành mới của Swift cũng được đánh giá là kém ổn định.

Một số ưu điểm của ngôn ngữ Swift:

• Tốc độ xử lý nhanh
• Code ngắn và dễ đọc, giúp đẩy nhanh quá trình phát triển ứng dụng
• Swift là mã nguồn mở
• Quản lý bộ nhớ tốt hơn

7. C# (C-Sharp)

C# là ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng “quyền lực”, được phát triển bởi Microsoft năm 2000. Ngôn ngữ này được xem là bước đệm khởi đầu cho kế hoạch .NET của họ.

Các tính năng của C# rất đa dạng, tạo sự thuận tiện cho người mới bắt đầu. C# cũng được đánh giá là có tính bảo mật cao.

Tóm lại, C# là sự lựa chọn hoàn hảo để phát triển ứng dụng web, ứng dụng desktop và nó cũng chứng minh được sức mạnh của mình trong việc phát triển game VR (thực tế ảo), 2D và 3D.

Một số ưu điểm của ngôn ngữ C#:

• Gần gũi với các ngôn ngữ lập trình thông dụng như C++, Java, Pascal.
• Cải tiến các khuyết điểm của C/C++ như con trỏ, hiệu ứng phụ,…
• Dễ dàng tiếp cận, dễ phát triển.
• Được sự chống lưng của .NET Framework.
• Tương tác với database dễ dàng

8. Ruby

Ruby là ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng được sáng tạo năm 1993 bởi Yukihiro Matz Matsumoto. Với niềm tin rằng mục đích của cuộc sống là hạnh phúc, Ruby ra đời nhằm giúp công việc lập trình trở nên dễ dàng và vui hơn.

Ruby trở nên phổ biến là nhờ Ruby on Rails – framework mã nguồn mở được thiết kế để phát triển các ứng dụng Ruby và cho phép chúng chạy như một trang web thực sự. 

Nhược điểm của Ruby là khó bảo trì. Tính linh hoạt của nó cũng là nguyên nhân khiến tốc độ trở nên chậm hơn so với những ngôn ngữ khác. Ruby chậm hơn PHP khoảng 1.75~2 lần và chậm hơn Java tới 10 lần. 

Một số ưu điểm của ngôn ngữ Ruby:

• Chất lượng code cao hơn so với những ngôn ngữ khác
• Có thư viện cho các tác vụ phổ biến
• Cập nhật các phiên bản gỡ lỗi thường xuyên
• Tính bảo mật cao
• Cộng động hỗ trợ mạnh mẽ

9. Objective-C

Theo TIOBE, Objective-C đã luôn là một trong các ngôn ngữ được yêu thích nhất trong gần 10 năm qua. Điều này cũng chứng tỏ được “sức hút” của Objective-C đấy chứ.

Objective-C là ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng, ra đời năm 1980. Nó được Apple sử dụng cho hệ thống điều hành OS X, iOS và APIs.

Vì mở rộng từ ngôn ngữ C cho nên những thuộc tính, đặc điểm định nghĩa khái niệm của C nó đều có đủ.

Một số ưu điểm của ngôn ngữ Objective-C:

• Biên dịch nhanh và mềm mại
• Tương thích với C và C++
• Tích hợp Cocoa – thư viện mạnh mẽ cho các ứng dụng cảm ứng

10. SQL

SQL (viết tắt của Structured Query Language) là ngôn ngữ truy vấn dữ liệu. Có thể coi SQL là ngôn ngữ chung mà bất cứ hệ thống cơ sở dữ liệu quan hệ (RDBMS) nào cũng phải đáp ứng, điển hình như: Oracle SQL, MySQL, SQL Server…

SQL được sử dụng trong các framework của web và các ứng dụng cơ sở dữ liệu. Nếu bạn thành thạo SQL, bạn có thể phát triển kỹ năng phân tích dữ liệu và đưa ra quyết định hiệu quả hơn.

Nhu cầu tuyển dụng SQL developer vẫn đang trên đà phát triển. Các ngân hàng hoặc những công ty lớn sẵn sàng bỏ ra khoản tiền lớn để chiêu mộ bậc thầy sử dụng SQL.

Một số ưu điểm của ngôn ngữ SQL:

• Câu lệnh đơn giản, dễ nhớ, dễ sử dụng và rất ngắn gọn
• Tốc độ xử lý nhanh
• Có thể thực hiện những yêu cầu phức tạp của công việc